Józef Gielniak uznawany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli grafiki warsztatowej. Artysta stworzył zaledwie 68 prac, łącznie z 15 ekslibrysami. Pracował niemal wyłącznie w technice linorytu. Jego życie naznaczone było chorobą, a twórczość związana była ściśle z miejscem, w którym spędził większość swojego życia. Sanatorium „Bukowiec” w Kowarach, w którym przebywał aż do śmierci w 1972 roku, stało się motywem inspiracji wielu jego prac jako metafora ludzkiego losu. Fascynacja architekturą łączyła się surrealistyczną wizją tego miejsca. W Galerii Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej prezentowane są właśnie grafiki tego autora.
Józef Gielniak urodził się w rodzinie polskich emigrantów we Francji w 1932 roku. Przez rok studiował w słynnej École des Beaux-Arts w Valenciennes. W 1950 roku podjął studia na wydziale Konsularno-Dyplomatycznym w Warszawie.
Początkowo mieszkał z rodziną w Grudziądzu, gdzie pracował jako dekorator wystaw. Jeszcze przed wyjazdem do Polski zachorował na gruźlicę. Od 1953 roku leczył się w sanatorium “Bukowiec” w Kowarach. Twórczością Gielniaka zainteresował się wówczas grafik prof. PWSSP we Wrocławiu Stanisław Dawski i zaproponował mu studia. W 1956 roku Józef Gielniak rozpoczął indywidualne studia artystyczne.
Krytyka bardzo wysoko oceniła jego twórczość, a także określiła ją jako unikalne zjawisko w skali światowej, ponieważ powstawała obok głównych nurtów ówczesnej sztuki. W jego dorobku artystycznym wyróżnione są trzy cykle linorytów: “Sanatorium” (1958-67), “Improwizacje” (1958-59) oraz “Improwizacja dla Grażynki” (1965-71).
W 1959 roku artysta otrzymał I Nagrodę na Ogólnopolskiej Wystawie Grafiki Artystycznej i Rysunku w Warszawie, a w 1961 roku jego grafiki były prezentowane na 6. Biennale w São Paulo. W 1963 roku Józef Gielniak został laureatem nagrody na 5. Międzynarodowej Wystawie Grafiki w Lubljanie i otrzymał medal na Wystawie Plastyki i Sympozjum Złotego Grona w Zielonej Górze. W 1964 roku została mu przyznana Nagroda Państwowa II stopnia oraz I nagroda na 3. Biennale Grafiki w Krakowie.
Fot. Galeria Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej
1 Józef Gielniak, Sanatorium. Wysoka Łąka, 1962 rok, 21×28,5 cm, linoryt, bibuła japońska
2 Józef Gielniak, “Stanisławowi Dawskiemu”, 1958 rok, 35,x27,5 cm, linoryt, bibuła japońska
Alicja Wilczak
Artykuł przygotowany we współpracy z Galerią Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej www.napiorkowska.pl
